Tin Tức >> Phân biệt Ra – Rz – Rt: Khi nào nên đo chỉ số Rt trong kiểm tra độ nhám?

Phân biệt Ra – Rz – Rt: Khi nào nên đo chỉ số Rt trong kiểm tra độ nhám?

Đừng chỉ đo Ra – Bạn có thể đang bỏ sót lỗi bề mặt nghiêm trọng

Trong kiểm tra độ nhám bề mặt, Ra (Roughness Average) là chỉ số phổ biến nhất vì dễ đo và dễ hiểu. Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ số Ra không phản ánh được toàn diện đặc điểm bề mặt, đặc biệt là những khuyết tật nhỏ nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sản phẩm.

Phân biệt Ra – Rz – Rt

Đó là lý do kỹ sư kiểm tra nên kết hợp thêm hai chỉ số quan trọng khác: Rz và Rt.

Ra – Rz – Rt: Khác biệt nằm ở góc nhìn

Chỉ số	Ý nghĩa	Khả năng phát hiện lỗi
Ra	Trung bình độ nhám trong vùng đo	Thấp
Rz	Trung bình khoảng cách giữa 5 đỉnh và 5 đáy sâu nhất	Trung bình
Rt	Khoảng cách từ đỉnh cao nhất đến đáy sâu nhất toàn vùng đo	Cao

? Ra đo tổng thể. Rz cho biết độ "gồ ghề". Rt cho thấy lỗi cực trị – như rãnh sâu, xước hoặc nứt vi mô.

Khi nào nên đo Rt?

1. Khi cần phát hiện vết xước sâu, khuyết tật bất thường

Nếu bề mặt có một vết xước sâu cục bộ, Ra có thể vẫn "đạt", nhưng Rt sẽ tăng đột biến, cảnh báo rõ ràng về lỗi này.

Trường hợp phổ biến: sản phẩm Ra = 1.6 µm (đạt), nhưng Rt = 12 µm → có vết xước nghiêm trọng.

2. Khi sản phẩm chịu tải hoặc có yêu cầu tiếp xúc cơ học cao

Với các chi tiết như:

Vòng bi
Mặt trượt
Rãnh trượt cơ khí

? Một rãnh sâu nhỏ cũng có thể gây mài mòn nhanh, hư hỏng sớm. Đo Rt giúp kiểm soát rủi ro này.

3. Khi khách hàng yêu cầu bề mặt đồng đều tuyệt đối

Ngành hàng không, ô tô, thiết bị y tế thường có tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt.
Kiểm tra Rt trong giai đoạn final inspection giúp đảm bảo không có lỗi đỉnh–đáy bất thường trên bề mặt.

Dùng mẫu chuẩn Rt nào để hiệu chuẩn máy đo?

MEB khuyến nghị sử dụng mẫu chuẩn từ Mitutoyo – Nhật Bản:

Mã sản phẩm	Rt danh định	Ứng dụng
178-607	Rt = 6 µm	Gia công chính xác, kiểm tra xước
178-608	Rt = 10 µm	Bề mặt thô, nhiều nhấp nhô lớn

✅ Các mẫu chuẩn đều có chứng nhận ISO, dùng cho máy Surftest SJ-210, SJ-310, SJ-410 và tương thích nhiều thiết bị đo tiếp xúc khác.

Case study thực tế

Tại một nhà máy sản xuất linh kiện tại VSIP, kỹ sư đo Ra = 1.6 µm → sản phẩm đạt. Nhưng phía khách Nhật từ chối lô hàng sau khi đo Rt = 11.5 µm.

Lý do: một vết xước nhỏ không được phát hiện khi chỉ kiểm tra bằng Ra.

Sau đó, nhà máy bổ sung thêm bước kiểm tra Rt trước khi xuất xưởng → giảm 80% rủi ro trả hàng.

Kết luận

Ra là chỉ số phổ biến, nhưng chưa đủ.
Rt nên được kiểm tra bổ sung trong các trường hợp sản phẩm yêu cầu cao hoặc có nguy cơ lỗi bề mặt.
Hiệu chuẩn máy đo bằng mẫu chuẩn Rt là cách để đảm bảo kết quả chính xác và đáng tin cậy.